دانستنی های حقوقی؛ آگاهی عمومی، ۴۱
شرایط حضانت فرزند در قانون چیست؟
علم عدل: حضانت فرزند در قوانین ایران مصلحت طفل را به عنوان مهم ترین اصل در تصمیم گیری ها مورد توجه قرار داده است.
به گزارش علم عدل به نقل از مهر
، حضانت به مفهوم نگهداری، مراقبت و تربیت فرزند است که از جایگاه ویژه ای در نظام حقوقی و فقه اسلامی برخوردار بوده و به سبب اهمیت آن، قانون گذار شرایطی را برای افراد واجد صلاحیت تعیین کرده است. طبق قانون مدنی، حضانت نه فقط یک حق بلکه تکلیف والدین در قبال فرزند است و در صورت فقدان شرایط لازم، دادگاه می تواند حضانت را از والد یا سرپرست سلب و به دیگری واگذار کند.
سن حضانت و مسئولیت والدین
بر اساس ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، تا سن ۷ سالگی، حضانت فرزند فارغ از جنسیت با مادر است و بعد از آن تا رسیدن به سن بلوغ، حضانت به پدر سپرده می شود. سن بلوغ در دختران ۹ سال تمام قمری و در پسران ۱۵ سال تمام قمری تعیین شده است. با این وجود، مصلحت طفل همیشه در اولویت قرار دارد و دادگاه می تواند با عنایت به شرایط، تصمیمی مغایر این قاعده اتخاذ کند.
شرایط موردنیاز برای حضانت
قانون مدنی و قانون حمایت خانواده مجموعه ای از معیارها را برای احراز صلاحیت والد یا سرپرست مقرر کرده اند که همچون می توان به بلوغ، عقل، توانایی عملی در نگهداری، شایستگی اخلاقی، عدم ابتلاء به بیماری های واگیردار، اسلام و هم عدم ازدواج مجدد مادر اشاره نمود. بلوغ و عقل از مهم ترین شرایط حضانت به حساب می آید. سرپرست باید از سن کودکی خارج شده و دارای قوه تشخیص و سلامت عقل باشد. بدیهی است که جنون یا ابتلاء به اختلالات جدی روانی از موجبات سلب حضانت شمرده می شود و مانع واگذاری این مسئولیت خواهد بود. توانایی عملی هم شرط دیگری است که قانون برای حضانت درنظر گرفته است. سرپرست باید از سلامت جسمانی و روانی کافی برخوردار باشد و توانایی اداره امور روزمره و مراقبت از کودک را داشته باشد. ناتوانی دراین خصوص می تواند به زیان مصلحت طفل تمام شود. شایستگی اخلاقی هم در قوانین حضانت جایگاه ویژه ای دارد. طبق ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی، اگر رفتار ناشایست یا انحطاط اخلاقی فرد حضانت دار سلامت جسمی یا تربیت اخلاقی طفل را تهدید کند، دادگاه اختیار دارد حضانت را از او سلب و به دیگری واگذار نماید. درباب شرط اسلام، قانون گذار با تبعیت از فقه اسلامی تاکید دارد که اگر طفل مسلمان باشد، والد یا سرپرست هم باید مسلمان باشد. در غیر این صورت، کافر شدن یکی از والدین می تواند باعث سلب حضانت گردد؛ چون که این وضعیت با مصلحت طفل در تضاد است. یکی دیگر از شرایط مهم، عدم ابتلاء به بیماری های واگیردار است. درصورتیکه پدر یا مادری که حضانت به او واگذار شده به بیماری هایی مانند سل گرفتار شود و خطر سرایت آن به کودک وجود داشته باشد، دادگاه می تواند موقتاً حضانت را از او سلب نماید تا سلامت طفل به خطر نیفتد. سرانجام، موضوع ازدواج مجدد مادر هم همچون مسائلی است که قانون مدنی به آن اشاره دارد. طبق ماده ۱۱۷۰، ازدواج باردیگر مادر به صورت معمول مانع حضانت است، اما این امر مطلق نبوده و دادگاه با عنایت به مصلحت طفل تصمیم گیری می کند. بنابراین، صرف ازدواج مجدد مادر به تنهایی برای سلب حضانت کافی نیست، مگر آن که ادامه زندگی کودک در چنین شرایطی خلاف مصلحت وی تشخیص داده شود.
انواع حضانت
حضانت به دو نوع دائم و موقت تقسیم می شود. حضانت دائم، بر مبنای توافق والدین یا حکم دادگاه و در قالب قانون برقرار می شود. در مقابل، حضانت موقت زمانی است که والدین در مورد نگهداری فرزند اختلاف دارند و دادگاه برای مدت مشخصی با صدور دستور موقت، حضانت را به یکی از والدین یا خویشاوندان می سپارد تا تعیین تکلیف نهائی صورت گیرد.
قوانین در رابطه با حضانت
ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده تاکید می کند که تمامی تصمیمات قضایی در مبحث حضانت باید بر پایه «مصلحت طفل» اتخاذ شود. حتی در مواردی مانند ازدواج مجدد مادر یا ابتلاء به برخی مشکلات، اگر دادگاه تشخیص دهد که زندگی کودک با مادر به نفع اوست، حضانت به وی سپرده خواهد شد.
کفالت فرزند و تفاوت آن با حضانت
کفالت در قانون مدنی به مفهوم تعهد حضور شخص ثالث نزد دیگری است، اما کفالت فرزند در ادبیات حقوقی و اجتماعی، به مفهوم سرپرستی و اداره امور او به کار می رود. در بعضی موارد هم این اصطلاح در مبحث معافیت سربازی برای فرزندانی که سرپرستی والدین خویش را بر عهده دارند، استفاده می شود. سرانجام، حضانت فرزند در نظام حقوقی ایران امری چندبعدی است که علاوه بر جنبه های حقوقی، با ملاحظات اخلاقی، اجتماعی و روانی هم گره خورده است. ملاک اصلی در همه موارد، مصلحت طفل است و دادگاه ها در تصمیم گیری های خود، بیشتر از هر چیز، سلامت جسمی و روحی و آینده کودک را مدنظر قرار می دهند.
به اجمال، سن بلوغ در دختران ۹ سال تمام قمری و در پسران ۱۵ سال تمام قمری تعیین شده است. درخصوص شرط اسلام، قانون گذار با تبعیت از فقه اسلامی تأکید دارد که اگر طفل مسلمان باشد، والد یا سرپرست هم باید مسلمان باشد. کفالت در قانون مدنی به مفهوم تعهد حضور شخص ثالث نزد دیگری است، اما کفالت فرزند در ادبیات حقوقی و اجتماعی، به مفهوم سرپرستی و اداره امور او به کار می رود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب