درباره اموال حكمرانان و مدیران حكومتی
به گزارش علم عدل یكی از انتقادهای امام علی ضد السلام نسبت به زمامداران، داشتن روحیه تكبر، استبداد به رأی و بندگی شكم است.
گام نخست برای وارستگی هر انسانی رهایی از اسارت شكم و شهوت است؛ چه رسد به كسی كه می خواهد فرمانروای مردم شود. آن كس كه می خواهد سلطان خلق شود نباید تحت سلطه بطن خویش باشد، امیرالمومنین (ع) می فرمایند: «كَانَ لِی فیِما مَضَی أَخٌ فِی اللهِ، وَكَانَ یُعْظِمُهُ فِی عَیْنِی صِغَرُ الدُّنْیَا فِی عَیْنِهِ، وَكَانَ خَارِجاً مِنْ سُلْطَانِ بَطْنِهِ فَلاَ یَشْتَهِی مَا لاَ یَجِدُ وَلاَ یُكْثِرُ إِذَا وَجَدَ»؛ در گذشته برادری الهی و دینی داشتم. آنچه او را در نظرم بزرگ جلوه می داد كوچكی دنیا در نظر او بود. او از تحت حكومت شكم خارج بود، ازاین رو آنچه نمی یافت اشتهایش را نداشت، و آنچه را داشت زیاد مصرف نمی كرد.
زمامدار باید حتی از اموال حلال شخصی هم چشم بپوشد و خویش را در سطح معمولی ترین افراد جامعه قرار دهد. در نامه ای كه امام علی (ع) به یكی از منصوبان خویش، عثمان بن حنیف نوشته اند، او را به علت حضور بر سر سفره غذاهای رنگارنگ به شدت سرزنش كرده و سفارش كرده اند تا از سیره ایشان درس بگیرد: «هر مأمومی امام و پیشوایی دارد كه باید به او اقتدا كند و از نور دانش او بهره گیرد. پس تو هم باید به امام و پیشوای خود نگاه كنی. بدان امام شما از دنیایش به دو جامه كهنه و از غذاهایش به دو قرص نان قناعت كرده است. البته شما نمی توانید این چنین باشید، و این زندگی را تحمّل كنید ولی مرا با پرهیزگاری و تلاش و عفت و پیمودن راهِ درست یاری دهید.»
شبهه هایی نظیر اینكه «لابد امام ضد السلام نداشته یا نمی توانسته از چنین مواهبی بهره ببرد» و یا توجیهی كه برخی توجیه گران می گویند «اگر زمامدار خوب نخورد پس چگونه كار كند؟!» مطرح می كنند. امیرالمومنین (ع) درباره این نوع شبهه ها و توجیهات می فرمایند: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی فَرَضَ عَلَی أَئِمَّةِ الْعَدْلِ أَنْ یُقَدِّرُوا أَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النَّاسِ كَیْلَا یَتَبَیَّغَ بِالْفَقِیرِ فَقْرُهُ»؛ خداوند بر پیشوایان حق و عدالت واجب كرده كه بر خود سخت بگیرند و همچون افراد ضعیف مردم زندگی كنند تا فقر، آنها را به طغیان و سركشی وادار نكند.
امیرمومنان همینطور پاسخ داده اند: «فكر نكنید من قادر به تحصیل لذت های دنیا نیستم. به خدا سوگند! اگر می خواستم می توانستم از عسل مصفا و مغز گندم و بافته های ابریشم برای خود بهترین غذا و لباس را تهیّه كنم؛ اما هیهات كه هوای نفس بر من چیره شود و حرص و طمع مرا وادار به انتخاب طعام های لذیذ نماید؛ در حالیكه شاید در سرزمین حجاز یا یمامه (از مناطق شرقی عربستان) كسی باشد كه حتی امید برای به دست آوردن یك قرص نان نداشته و هیچگاه شكمی سیر به خود ندیده باشد. آیا من با شكمی سیر بخوابم در حالیكه در اطراف من شكم های گرسنه و جگرهای تشنه باشند … آیا من به همین قناعت كنم كه گفته شود من امیر مؤمنانم؛ اما خویش را با آنها در سختی های روزگار شریك نكنم و اسوه و مقتدایشان در ناگواری های زندگی نباشم؟»
امام علی (ع) همینطور می فرماید: «گویا می بینم كسی از شما چنین می گوید: هرگاه این دو قرص نان تنها خوراك فرزند ابوطالب باشد، باید ضعف و ناتوانی ِجسمی او را از پیكار با همآوردان و مبارزه با شجاعان باز داشته باشد. ولی آگاه باشید! درخت بیابانی كه آب و غذای كمتری به آن می رسد، چوبش محكم تر است از درختان سرسبزی كه همواره در كنار آب قرار دارند و پوستشان نازكتر و كم دوامتر است، و گیاهان و بوته هایی كه جز با آب باران سیراب نمی شوند چوبشان قوی تر و آتش شان شعله ورتر و پر دوام تر است.»
* متن سخنرانی در یكصد و پنجاه و هشتمین جلسه شرح و تفسیر نهج البلاغه در مجموعه فرهنگی سرچشمه
* انتشار یافته در خبرگزاری مهر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب