شریعتی و باور به دموكراسی رادیكال
علم عدل: «مردم» در اندیشه شریعتی از جهان بینی فلسفی او می آید؛
آنجا كه می گوید در جهان بینی توحیدی و در خوانش قرآنی در حوزه های تاریخی، اجتماعی و اقتصادی می توانید جای «الله»، «ناس» را بگذارید؛ یعنی در همه عرصه های تاریخی، اجتماعی و اقتصادی مردم نمایندهٔ خدا هستند یا اراده و دست خدا از آستین خلق برون می آید. بدین سان مبنای مردم سالاری در اندیشه شریعتی نوع جهان بینی و هستی شناسی او، یعنی توحید، است. دكتر شریعتی در آن مقطع مشخص تاریخی نیل به دموكراسی را با طی یك دوره گذار ممكن می دانست. و این «تز» تحت تأثیر جنبش های رها شده از استعمار كه در كنفرانس باندونگ ۲۴ كشور آسیایی و افریقایی و بعدها جنبش «غیرمتعهدها» به رهبری نهرو و ناصر و..، اعلام نموده بودند كه بعد از كسب استقلال، بوسیله «دموكراسی متعهد و مهتدی» به سمت دموكراسی پیش می روند. از طرف دیگر، شریعتی از این نمونه برای فهم و تبیین مفهوم امامت در تشیع كه به شكل خاصی قایل به تداوم نوعی رهبری فكری است، استفاده می نماید. تشیع به این قائل است كه در دورهٔ غیبت، دوره امامت خاص یا در تداوم نبوت اختتام می یابد و در نگاه شریعتی در این دوران است كه رهبری عقیدتی فرهمند فردی در چند نسل تمام می شود و دموكراسی شروع می شود (مشابه تعریف «خاتمیت» نزد اقبال لاهوری كه معادل استقلال رأی آدمی از انتقال وحی توسط پیامبران است). ماهیت اندیشه و پیام شریعتی بعنوان یكی از معلمان اعتراض و انقلاب مقابل استبداد و سلطه و اقتدارگاه خوب فهمیده نشده است. تفكر او عمیقا مردم سالارانه بود و استقلال، آزادی و عدالت جزء ذاتی آرمان های اصلی و اساسی شریعتی بود. این حكایت در اندیشه و راهكار «نوشریعتی»ها تا تحقق كامل طرح های توسعه ای كه به عدالت و آزادی و عرفان یا همبستگی معنوی بینجامد، همچنان باقی است، چونكه موانع و مشكلاتی كه هنوز در مقابل مردم وجود دارد، نشان میدهد كه اندیشه و منش اعتراضی شریعتی وار همچنان زنده و مطرح است و مدافع خواست های حق طلبانه مردم و مطالبه گر از مسئولان، تا رفتار و شیوه برخورد و مدیریت خودرا در مواجهه با بحران معیشتی-اجتماعی و حقوقی-سیاسی حاد كنونی، «اصلاح» كنند. * متن فوق طی بحثی كه در میزگردی با دكتر صادق زیبا كلام و دكتر سعید مدنی در روزنامه شرق به مناسبت هشتادششمین تولد دكتر علی شریعتی عنوان شد.
* انتشار یافته در كانال تلگرام نویسنده. ۵ آذر ۱۳۹۸
منبع: علم عدل
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب