دبیر كانون هنرهای تجسمی دانشگاه فردوسی مشهد:
ثبت جهانی خوشنویسی به نام تركیه، تلنگر بزرگی به جامعه هنری ایران است
به گزارش علم عدل خراسان رضوی دبیر كانون هنرهای تجسمی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار داشت: ثبت جهانی خوشنویسی به نام تركیه، تلنگر بزرگی به جامعه هنری ایران است و این مسأله به ما یادآوری كرد كه در صورت عدم فعال سازی ظرفیت های خود در تمام سطوح خوشنویسی متضرر خواهیم شد.
امیرعلی برومند در گفت و گو با ایسنا درباب ثبت جهانی هنر خوشنویسی به نام ترکیه، اظهار نمود: اتفاقی که درباب ثبت جهانی خوشنویسی به نام ترکیه رخ داد، فکر می کنم تلنگر بزرگی برای جامعه هنری و جامعه هنرهای تجسمی کشور بود. به این صورت که اگر ما قدر داشته هایمان را ندانیم، ظرفیت های خودرا بموقع فعال نکنیم، همین طور کارهای شایسته ای در سطح بین الملل، ملی و منطقه ای نداشته باشیم و در واقع پویش لازم در جهت ارائه آثار خودرا نداشته باشیم، در تمام سطوح متضرر خواهیم شد که ثبت هنر خوشنویسی به نام ترکیه مثالی از آن است.
وی افزود: هنرمندان مختلفی پیرامون این مساله واکنش نشان دادند. بطوریکه بعضی از آنها در این خصوص ابراز تأسف کردند و برخی دیگر اهتمام کردند با اشاره به ظرفیت های موجود و کارهای صورت گرفته، این مساله را به حاشیه برده و آنرا موضوعی کم اهمیت جلوه دهند. من معتقد هستم که در مورد این مساله نیز لازم است مانند سایر مسائل، مواجهه ای منطقی داشته باشیم؛ به این معنا که موضوع را از آنچه که هست کوچکتر و یا بزرگتر در نظر نگیریم.
دبیر کانون هنرهای تجسمی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان این که در حقیقت ثبت جهانی خوشنویسی به نام ترکیه موضوع کوچکی نیست، تشریح کرد: نخستین بار نیست که ما این مساله را در میراث هنری، فرهنگی، اجتماعی، طبیعی و مذهبی خود تجربه می نماییم. متأسفانه در سال های اخیر بارها شاهد چنین اتفاقاتی بوده ایم، بعنوان مثال ما در سال های گذشته، درباب جنگل های هیرکانی، که جزء میراث طبیعی ما هستند نیز اتفاق مشابهی را تجربه کردیم بطوریکه کشور آذربایجان با ۱۰ درصد مالکیت جنگل های هیرکانی، پرونده ثبت جهانی جنگل های هیرکانی را به نام خودش به سازمان ملل برد، این اقدام نیز در شرف تصویب بود که ما در لحظات آخر متوجه آن شده و به تکاپو افتادیم.
اقدامات دیرهنگام بیان کننده عدم وجود برنامه مدون و رویکرد جامع برای تدوین داشته هاست
برومند ابرازعقیده کرد: ما همیشه در آخرین لحظات و زمانی که یک کشور و یا قوم دیگری به سراغ داشته های ما می رود، اقدام نموده و گویی این ظرفیت ها برای ما یادآوری می شود. به نظر من برای این مساله و موضوعاتی از این دست بایستی لطمه شناسی جدی صورت گیرد و برنامه مدون و رویکرد جامعی برای تدوین و تنظیم داشته ها، میراث و سرمایه های ملموس و ناملموس خود داشته باشیم. به شکلی که کارشناسان، خبرگان و اهل فن در چارچوب های مختلف و به صورت علمی و آکادمیک، چشم اندازهایی در زمینه میراث ملموس و ناملموس تعریف کرده تا در این تعریف ها ظرفیت های بالقوه شناسایی شده و مسیر بالفعل کردن این ظرفیت ها نیز مشخص شود.
وی افزود: در این مسیرها نیز در بخش هایی که لازم است از ظرفیت هایی مانند دانشگاه ها، پژوهشکده ها و کانون های فرهنگی دانشگاه ها استفاده نمائیم. در زمینه دانشگاه ها نیز بخش های مختلفی مانند دانشکده ها و گروه های آموزشی پژوهشی تخصصی، کانون های فرهنگی وهنری دانشگاه ها و انجمن های علمی تخصصی وجود دارد. بطور مثال انجمن علمی نقاشی دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران جزء این انجمن ها شمرده می شود اما رسالت هنری نیز دارد. کانون هنرهای تجسمی دانشگاه فردوسی مشهد نیز برنامه های مختلفی برای مدون سازی این حوزه دارد.
دبیر کانون هنرهای تجسمی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: ما کوشیدیم با انجمن خوشنویسان در این زمینه صحبت نماییم و نشست های مشترکی داشته باشیم که به سبب محدودیت های کرونا این اتفاق میسر نشد و متأسفانه نتوانستیم این برنامه را اجرا نماییم، اما در نظر داریم که در اسرع وقت در نشست تخصصی به لطمه شناسی تخصصی و دقیق این مساله بپردازیم و ریشه های علل آنرا پیدا نماییم. من فکر می کنم این نخستین گام ما خواهدبود.
وی اضافه کرد: موضوع دیگری که باید به آن توجه گردد شناسایی ظرفیت هایی است که هم اکنون مغفول مانده اند. بدین سبب اگر بررسی های عمیق تری در این خصوص صورت گیرد و افق های واضح و روشن تری تبیین نماییم، می توانیم در ثبت، ضبط، آموزش و مدون سازی این ظرفیت ها پیشگام باشیم.
شناسایی ظرفیت ها، تدوین آنها در اسناد و تثبیت سرمایه ها سه گام اصلی برای احیاء هنرهای سنتی ایران است
برومند اضافه کرد: هم اکنون اگر بموقع کنش و واکنش نشان ندهیم، هنرهای سنتی ما در معرض نابودی قرار می گیرند. شیوع ویروس کرونا سبب شده خیلی از کلاس های آموزشی ما تعطیل شود و محافل هنری ما نیز گرفتار چالش های بزرگی شود. بطوریکه خیلی از هنرهایی که سینه به سینه آموزش و ترویج داده می شدند با خطرهای جدی روبه رو شده اند، بعلاوه خیلی از اساتید هنری ما در طول این مدت از دنیا رفته اند. بدین سان لازم است هرچه سریع تر اقدامات جدی و کنشگرانه در زمینه سه گام شناسایی سرمایه ها، کوشش برای تدوین آنها در اسناد و به صورت مکتوب و آموزش و ترویج آنها به تعبیری تثبیت این سرمایه ها صورت گیرد.
وی اشاره کرد: ما در بخش آموزش هنر و خصوصاً هنرهای کلاسیک و در واقع هنرهای کهن و اصیل خود، در حال از دست دادن محافل و ظرفیت های آموزش سینه به سینه خود هستیم (گذار پارادایمی) و خیلی از ظرفیت های آموزشی اساطیر کهنمان در معرض نابودی است و باتوجه به این که ممکنست سایه کرونا در ماه ها و سال آینده از سر ما برداشته نشود پس باید چگونگی رفتار و واکنش خود در این گذار پارادایمی (الگوواره) را بسنجیم، به صورتی که رفتارهای ما مدام دفاعی نباشد و به صورت استراتژی وقوع حادثه باشد به این معنا که بعد از وقوع اتفاق دنبال چاره اندیشی نباشیم.
دبیر کانون هنرهای تجسمی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار داشت: بعنوان مثال درباب ثبت جهانی خط نستعلیق (خطوط ایرانی) به نام ترکیه در چنین وضعیتی قرار داریم؛ به شکلی که ترکیه اقدامی انجام داده و ما باید با ارائه سند و مدرک به کشورها و سازمان های جهانی موضوعی روشن و واضح را اثبات نماییم، برای اینکه با توجه و مراجعه به اسناد، خط نستعلیق مربوط به ایران و برخاسته از ذوق و قریحه خوشنویسان ایرانی است. بدین سان باتوجه به چنین موضوعاتی ما باید بپذیریم که کوتاهی از ما بوده است.
برومند با بیان این که آنچه که من و مجموعه کانون های فرهنگی هنری دانشگاه ها تاکید داریم، برجسته سازی و پررنگ تر شدن ظرفیت ها و کنشگری دانشجویی و دانشگاهی است، اضافه کرد: بطوریکه اهتمام نماییم این کنشگری دانشجویی مختص به فضای دانشگاه نباشد به شکلی که بعد از آن که بسترهای لازم مانند اتاق فکرها، نشست های هم اندیشی و... را برای پرورش این ظرفیت ها در دانشگاه فراهم کردیم، نظرات و آراء در سطح جامعه، خبرگان خارج از دانشگاه و در مجامع بین المللی مطرح شود تا برای روند سه گام بیان شده کمک کننده و تسهیل کننده باشد.
بیان دلیلهای اثبات مالکیت ایران بر خوشنویسی
وی درباب ابعاد مختلف خوشنویسی اظهار نمود: خوشنویسی دارای ابعاد گوناگونی است و در واقع موضوعی تک بعدی نیست. ما آثار مکتوب و اسناد هنری مانند مرقعات «میرعماد حسنی» داریم که این اسناد ارجاع دارند و در موزه های معتبر دنیا نگهداری می شوند. سلسله اسناد و سلسله شناسایی صاحبان این آثار در آرشیو کتابخانه ها و موزه های مطرح دنیا موجود هستند. خیلی از این اسناد الکترونیک شده و دسترسی به آنها برای همگان امکان پذیر است، همین طور دسترسی به بعضی از این اسناد تنها برای خبرگان ممکنست بطوریکه برای دستیابی به آنها باید کد پژوهشی داشته باشیم. بدین سبب برای سازمانی مانند یونسکو دسترسی به چنین اسنادی کاملاً امکان پذیر و مقدور است.
دبیر کانون هنرهای تجسمی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: علاوه بر این ها تعدادی اسناد و ادله غیرمکتوب نیز وجود دارد که درجه استناد به آنها ضعیف تر است. جهت بررسی ادعای یک کشور، انجمن، گروه و... در خصوص مالکیت مادی و معنوی نسبت به یک داشته فرهنگی ابتدا باید اسناد مکتوب بررسی شوند برای اینکه این اسناد از سایر اسناد معتبرتر هستند. ما اسنادی داریم که خوشنویسان ایرانی به خطوط شش گانه و تمام خطوطی که ترکیه روی آنها دست گذاشته است، مرقع نوشته اند و این اسناد در کتابخانه ها و موزه های مشهور ایران و دنیا موجود است. بعلاوه هنرمندان و میراث داران اصلی این هنر، زندگی نامه، آثار آموزشی و رساله دارند که این رساله ها نیز در دسترس هستند و به دست پژوهشگران نسل سوم و چهارم و به زبان های مختلف برگردانده، چاپ و انتشار یافته اند.
برومند افزود: بعنوان مثال «سلطان علی مشهدی» رساله بسیار مشهوری دارد. باتوجه به نام این هنرمند می توان متوجه وابستگی و اصالت او به شهر مشهد شد. با پیگیری سلسله هنرمندانی که مرقعات را نوشته اند متوجه می شویم که آنها نیز در شهرهای ایران زندگی می کرده اند. همین طور با مراجعه به اسناد درباری، ردپای این خوشنویسان بعنوان کاتبان پادشاهان مشاهده می شود.
دبیر کانون هنرهای تجسمی دانشگاه فردوسی مشهد عنوان کرد: دلیلهای دیگری نیز مانند تبعات فرهنگی خوشنویسی بر فرهنگ و تاریخ ما وجود دارد. بعنوان مثال کسانی که سفرنامه ها و مرقعاتی داشته اند، در این سفرنامه ها و مرقعات به کتیبه های موجود در کاخ ها، مدرسه ها، مساجد و ساختمان های بلند ما اشاره کرده اند. حتی اسنادی به صورت سنگ نوشته و دیوارنوشته نیز در این خصوص وجود دارد. این اسناد در واقع دلیلهای تاریخی برای اثبات مالکیت ایران درمورد این خطوط هستند.
وی با بیان این که علاوه بر این ها ما دلیلهای معاصری نیز برای ارائه داریم؛ اشاره کرد: بطور مثال در کشور ایران، از خطوطی که ترکیه ای ها به نام خودشان ثبت کرده اند، بعنوان خط رسمی استفاده می نماییم. در بزرگترین انجمن مستقل هنری خاورمیانه که انجمن خوشنویسان ایران است، این خطوط آموزش داده می شود. ما ظرفیت فوق العاده ای برای این کار داریم که ترکیه هیچ گاه آنرا نداشته است.
برومند ابرازعقیده کرد: یکی از نکات قابل توجه این است که تنها در شهر استانبول ترکیه به خوشنویسی بها داده می شود، به تعبیری اگر استانبول را مهد خوشنویسی در ترکیه بیان نماییم و باتوجه به این که در آنکارا نیز به دلیلهای برخی مباحث سیاسی، جشنواره ها و... اثری از خوشنویسی مشاهده می شود، در سایر شهرهای ترکیه خبری از هنر خوشنویسی نیست. اما انجمن خوشنویسان در صدها شهر ایران شعبه دارد و خوشنویسی در تمام نظام آموزش و پرورش ما البته با نقایصی آموزش داده می شود. همانطور که می دانید دانش آموزان، خوشنویسی را بعنوان جزئی از درس هنر آموزش می بینند.
دبیر کانون هنرهای تجسمی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: بدین سان ما در خیلی از موارد از ترکیه جلوتر هستیم. باتوجه به زمان معاصر نیز می توان دریافت که کمیت خوشنویسان ایرانی ده ها برابر خوشنویسان ترکیه است. علاوه بر این افتخارآفرینی خوشنویسان ایرانی در جشنواره ها نیز غیرقابل مقایسه با ترکیه است. بدین سبب این موضوعات درباب این که ایران بعنوان طلایه دار خوشنویسی در جهان مطرح شود، دلیلهای قانع کننده ای برای هر شنونده منصفی هستند. من فکر می کنم میراث فرهنگی ما در این عرصه بایستی جدی تر وارد عمل شود و حمایت کافی از انجمن خوشنویسان و انجمن های مستقل هنری داشته باشد.
برومند اشاره کرد: ما و اساتید پیش از ما سال ها (حدود ۶ یا ۷ دهه) پیگیر این هستیم که خوشنویسی را به رشته دانشگاهی تبدیل نماییم، اما هنوز نتوانسته ایم رشته دانشگاهی خوشنویسی را ایجاد نماییم، بطوریکه هیچ گروه آموزشی- پژوهشی دراین زمینه حتی در عالی ترین دانشگاه های کشور نداریم و این مساله نیز موجب برخی لطمات می شود. زمانی که در کشور، گروه تخصصی و هیأت علمی رشته خوشنویسی وجود نداشته باشد به این معنا است که مقالات علمی- پژوهشی، مقالات مدون و پایان نامه های علمی نوشته نمی گردد و یا کم نوشته می شود و نبود این گونه مقالات نقص بزرگی است که باید ریشه یابی و حل شود. من فکر می کنم این دوستان باید دست به دست هم دهند، بطوریکه اگر این موضوعات به یکدیگر پیوند بخورند می توانیم این مشکلات را تا حد زیادی حل نماییم.
منبع: alameadl.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب