دكتر خانیكی:
این كه در بعضی رشته های علوم انسانی به قطبیت نرسیده ایم، محل سوال است
به گزارش علم عدل استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این كه در بحث بین المللی شدن و پذیرش دانشجوی خارجی و وضعیت نامناسب دانشگاه های ایران در این عرصه، وضعیت رشته های علوم انسانی و علوم اجتماعی به مراتب پایین تر از سایر رشته هاست تصریح كرد: این كه در بعضی رشته های علوم انسانی به قطبیت نرسیده ایم محل سوال است مثلاً در ادبیات و زبان فارسی كدام كشور فارسی زبان را سراغ دارید كه استادانی در سطح استاد شفیعی كدكنی داشته باشد و چرا دانشگاه های ما از این ظرفیت ها برای جذب دانشجو و ارتباطات بین المللی استفاده نمی كنند. البته شاید در این بین، موانع سیاسی بیشتر از سایر مشكلات و موانع سد راه بین المللی شدن دانشگاه ها باشند.
به گزارش علم عدل به نقل از ایسنا، دکتر هادی خانیکی در نشست نقد و بررسی کتاب «بین المللی سازی آموزش عالی» با اشاره به سابقه آشنایی خود با نویسنده کتاب اظهار داشت: دکتر قنبری که به اقتضای سن و سالش، روایت زیسته خویش را در کتاب مطرح کرده از فلسفه وارد حوزه ارتباطات شده و با همین فهم فلسفی به مقوله بین المللی شدن ارتباطات پرداخته است. تجربه مواجهه مستقیم با مالزی عملاً امکان یک مطالعه تطبیقی را برای او به ارمغان آورده و با عنایت به سابقه فعالیت بعنوان رایزن علمی و از دید سیاستگذاری، مواجهه ای مسئله محور با این پدیده داشته است. مزیت کتاب این است که محدود به بحث های آکادمیک نشده و بین المللی شدن دانشگاه ها را به مثابه یک لزوم و نه انتخاب مطرح کرده است.
وی تصریح کرد: متاسفانه فهم ما از پدیده بین المللی شدن بسیار محدود و منحصر به افزایش آمار کمی مقالات انتشار یافته در مجلات علمی بین المللی است. آن طور که آمار کتاب نشان داده است رتبه جهانی ایران از لحاظ تولید مقالات، بیستم و از لحاظ کیفیت مقالات (میزان استناد و تاثیر) دویستم است که نشان داده است که به شکل نامتوازنی بیشتر به کمیت توجه کرده ایم.
خانیکی توجه به جنبه های دیگر بین المللی شدن مثل ظرفیت های دانشجویی و پرداختن به لزوم های سیاسی، اقتصادی، علمی و فرهنگی آن مثل دیپلماسی علمی را از دیگر نکات مثبت کتاب عنوان نمود.
وی ادامه داد: خصوصیت دیگر این کار نشان دادن تصلب ساختاری و بروکراسی دستوری و آشفته اداری است که در سطوح یک و دو پخش شده و حتی سایه اش را روی سطح سه هم انداخته و دانشگاهیان را خسته کرده است. خصوصیت دیگر کتاب این است که چون نویسنده از دانشجویی تا استادی و سپس در مقام کارگزار، بحث بین المللی شدن آموزش عالی را دنبال کرده به مسئله، انتزاعی نگاه نکرده است.
خانیکی اظهار داشت: در کشور دانشگاه هایی داریم که گویی بین المللی شدن جزو ذاتشان است مثل دانشگاه شیراز که پیش از انقلاب تفاهم نامه ای با دانشگاه های آمریکا داشت که دانشجویان دانشگاه بتوانند مدت کوتاهی در دیگر دانشگاه ها باشند. در مقابل ساختار بعضی دیگر از دانشگاه ها بگونه ای است که گویی بین المللی شدن در ذات آنها نیست. اما اگر بخواهم نظر جامعه شناسانه ای داشته باشم، کتاب با نگاه عاملیت ـ ساختار تدوین شده اما از آنجایی که ورود به ساختارها دشوار می باشد، نویسنده بر عاملیت متمرکز شده و از سطح دوم انتظار بیشتری طلب کرده است.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این که در بحث بین المللی شدن و پذیرش دانشجوی خارجی و وضعیت نامناسب دانشگاه های ایران در این عرصه، وضعیت رشته های علوم انسانی و علوم اجتماعی به مراتب کمتر از سایر رشته هاست تصریح کرد: این که در بعضی رشته های علوم انسانی به قطبیت نرسیده ایم محل سوال است مثلاً در ادبیات و زبان فارسی کدام کشور فارسی زبان را سراغ دارید که استادانی در سطح استاد شفیعی کدکنی داشته باشد و چرا دانشگاه های ما از این ظرفیت ها برای جذب دانشجو و ارتباطات بین المللی استفاده نمی کنند. البته شاید در این بین، موانع سیاسی بیشتر از سایر مشکلات و موانع سد راه بین المللی شدن دانشگاه ها باشند.
خانیکی در ادامه، دیگر خصوصیت مهم کتاب بین المللی شدن آموزش عالی را آمارهای به روز و تکمیلی و مقایسه هایی عنوان نمود که در اثر آمده است. همینطور راهبردها و تکنیک های عملیاتی که از جانب نویسنده عرضه شده و در مجموع اثری مفید و خواندنی پیش روی مخاطبان قرار داده است. وی پیشنهاد کرد که در چاپ های بعدی فصل دیگری به کتاب افزوده شود و در آن چالش های خاصی که دانشگاه های ما در روند بین المللی شدن دارند بررسی شود. دکتر خانیکی در انتها با بیان که محتوای کتاب «بین المللی سازی آموزش عالی» بسیار غنی تر از چیزی است که از نام کتاب برمی آید پیشنهاد کرد در چاپ های بعدی عنوان کتاب اصلاح گردد.
دکتر قنبری باغستان در معرفی کتاب خود تصریح کرد: این کتاب بطورکلی محصول تجربه زیسته ۱۵ ساله من در شرق آسیا است که از سال ۱۳۸۴ بعنوان دانشجو، سپس عضو هیات علمی و حدود سه سال بعنوان رایزن علمی ایران در منطقه جنوب شرق آسیا از نزدیک تجارب کشور مالزی را در زمینه بین المللی سازی آموزش عالی بررسی نموده ام.
در این کتاب، فرآیندهای بین المللی سازی آموزش عالی، صدمه ها و چالش های موجود و استراتژی ها، راهبردها و تکنیک های غلبه بر این چالش ها مطرح شده تا خواننده کتاب چه بعنوان سیاستگذار کلان، چه بعنوان رئیس دانشگاه و چه بعنوان عضوی از بدنه آموزش عالی کشور بتواند از راهکارهای عرضه شده بهره مند شود.
وی تصریح کرد: کتاب در پنج فصل تدوین شده که در فصل اول به کلیات مفاهیم و تعاریف در توسعه ارتباطات علمی و بین المللی سازی آموزش عالی پرداخته شده است. در فصل اول، با مروری بر تاریخچه بین المللی سازی آموزش عالی، رویکردها، انگیزه ها و محرک های توسعه ارتباطات علمی و بین المللی سازی آموزش عالی و هم الزامات و دلالت های آن بررسی شده است. در این فصل همینطور یک مدل پیشنهادی بر مبنای تجارب سایر کشورها بعنوان «مدل هرم وارونه نقش ها و مسئولیت ها در میان المللی سازی آموزش عالی» عرضه و با مدل بین المللی سازی آموزش عالی در ایران مقایسه شده است.
قنبری باغستان خاطرنشان کرد: در این کتاب، بحث بین المللی سازی آموزش عالی با رویکرد «بین المللی سازی در خانه» مورد بررسی قرار گرفته که می تواند تنها با اتکا به نیروها، ظرفیت ها و پتانسیل داخلی تا حد بسیار زیادی به توسعه ارتباطات علمی و بین المللی سازی آموزش عالی کمک نماید. بر این اساس، پیشنهاد اجرایی کردن برخی استراتژی های کلان در سطح ملی، راهبردهای دانشگاهی در سطح دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و تکنیک های فردی برای بدنه علمی و دانشگاهی در جهت تقویت ارتباطات علمی و بین المللی آموزش عالی تدوین شده تا در هر شرایطی با هزینه کمتر و بسیار موثرتر به توسعه آموزش عالی در سطوح بین المللی کمک کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان این که مدل بین المللی سازی در ایران در مقایسه با مدل ایده آل عرضه شده در فصل اول کتاب که در کشورهای دنیا هم پیروی شده تا حد زیادی وارونه است، تصریح کرد: در مجموع در زمینه بین المللی سازی آموزش عالی با دو دسته چالش مواجه ایم: یک دسته چالش های ساختاری و دسته دوم چالش های فنی و ارتباطی هستند که با «مدل هرم وارونه نقش ها و مسئولیت ها در میان المللی سازی آموزش عالی» می توانیم بر این چالش ها غلبه نماییم.
وی تصریح کرد: در فصل دوم به استراتژی های کلان بین المللی سازی و ارتباطات علمی بین المللی آموزش عالی پرداخته شده و با نگاهی صدمه شناسانه به وضعیت فعلی نظام حکمرانی آموزش عالی کشور و مطالعه موردی بعضی کشورهای موفق در این حوزه ۲۵ استراتژی در سطح کلان با تاکید بر بین المللی سازی در خانه عرضه شده است. در فصل سوم هم راهبردهای بین المللی سازی و توسعه ارتباطات علمی در سطح دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا با مطالعه برخی دانشگاه ها و نهادهای آموزش عالی موفق در سرتاسر جهان، ۱۳ راهبرد کاربردی برای جهت گام گذاشتن دانشگاه های کشور در این راه پیشنهاد شده است.
قنبری باغستان خاطرنشان کرد: با عنایت به این که بین المللی سازی، مستلزم شناخت و آگاهی از برخی تکنیک های فنی و علمی برای موثر واقع شدن در عرصه بین المللی است در فصل چهارم کتاب، ۲۵ تکنیک موثر فردی در ارتباطات علمی بین المللی بعنوان راهنمایی برای فعالیتهای علمی آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی، محققان و بدنه دانشگاهی کشور عرضه شده است.
مولف کتاب «بین المللی سازی آموزش عالی» تصریح کرد: همچنان که در پشت جلد کتاب نوشته ام «اگر می خواهیم بین المللی شدن آموزش عالی محقق شود باید این مقوله را از حوزه کلان سیاست گذاری محض خارج و به یک دغدغه همگانی در سطح جامعه علمی و بدنه دانشگاهی کشور تبدیل کنیم» به طوریکه هر فرد دانشگاهی در هر سطحی بتواند گامی موثر در این راه بردارد. هم اکنون بدنه دانشگاهی و اعضای هیات علمی با حجم انبوهی از دستورالعمل ها و آئین نامه های دست و پاگیر مواجه اند؛ با این وجود بیشترین سهم در میان المللی سازی آموزش عالی را هم همین اعضای هیات علمی- و البته حدود ۵۰۰ تا هزار نفر از ۷۰ تا ۸۰ هزار نفر عضو هیات علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور- دارند که به رغم تمام مشکلات در راه اجرای پروژه ها و عرضه مقالات بین المللی تلاش می کنند.
قنبری باغستان خاطرنشان کرد: در فصل پنجم کتاب تجربه مالزی در توسعه ارتباطات علمی و بین المللی سازی بعنوان یک مطالعه موردی در سه بخش فرآیند سیاست گذاری در حوزه آموزش عالی، تجربه دانشگاه های تحقیقاتی مالزی و فرآیند جذب دانشجویان خارجی در آن کشور مورد توجه قرار گرفته است. کشور مالزی از سال ۲۰۰۵ توسعه آموزش عالی خویش را در چارچوب برنامه ای ۲۰ ساله دنبال کرده که با عنایت به این که از همان ابتدای برنامه در مالزی بودم این فرصت را پیدا کردم که از آغاز برنامه تابحال با آن همراه باشم و درس آموخته های تجربه موفق مالزی در این حوزه را در کتاب عرضه کنم.
وی با بیان این که مخاطب اصلی کتاب «بین المللی سازی آموزش عالی» با وجود توجه به تمام بازیگران این عرصه در سطوح مختلف، حکمرانان آموزش عالی هستند تصریح کرد: بر این اساس برای حکمرانان آموزش عالی کشور که امکان دارد روزی از سر لزوم وارد این عرصه شوند، ۱۵ سفارش سیاستی را در کتاب عرضه کرده ام.
قنبری افزود: در مجموع این کتاب چندان نظری نیست و به جای نظریه پردازی در آموزش عالی دنبال برنامه های اجرایی و عملیاتی بوده ام چون خوشبختانه منابع و کتاب های زیادی در حوزه نظری در ایران داریم خلائی در این حوزه مشاهده نمی گردد. از سوی دیگر در جای جای کتاب کوشیده ام برای راهبردها و ادعاهای خود آمار و مصداق های عینی عرضه دهم تا به صورت ملموس نشان داده شود که این تکنیک ها و راهبردها دارای پشتوانه عملی در کشورهای خارجی بوده است.
دکتر فیروزه اصغری، عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی هم در ابتدای سخنان خود به بیان برخی نکات مثبت کتاب بین المللی سازی آموزش عالی پرداخت و اظهار داشت: با عنایت به شکافی که در زمینه مطالعات و منابع بین المللی سازی آموزش عالی در ایران داریم انتشار این کتاب خدمتی پرارزش به ادبیات این حوزه است. تسلط نویسنده به بحث بین المللی سازی آموزش عالی با عنایت به مطالعات و تجربه زیسته بعنوان رایزن علمی ایران در شرق آسیا هم بر غنای کتاب افزوده است. مزیت دیگر کتاب انبوه اطلاعاتی است که به صورت منسجم در اختیار مخاطب قرار می دهد. عرضه اطلاعاتی که گردآوری هر یک از آنها وقت زیادی را از محققان این حوزه می گیرد کمک بزرگی به پژوهش های این حوزه است.
اصغری با اشاره به اهمیت مکتوب کردن تجربه زیسته رایزن های علمی ایران که می تواند حاوی اطلاعات و تجارب مفیدی باشد از پژوهشکده به علت انتشار این کتاب تشکر کرد و اظهار داشت: از نکاتی که پیشنهاد می شود در چاپ های بعدی کتاب به آنها توجه گردد، رفع ناهماهنگی عنوان و فصول کتاب با محتوای عرضه شده است که در بعضی فصل ها وجود دارد. مثلاً از عنوان فصل اول کتاب انتظار می رود که تمام مفاهیم بین المللی سازی آموزش عالی در سطح جهان یا لااقل مفاهیم و جزئیات آن در ایران را مطرح کنند که این طور نیست. این مشکل در دیگر فصل های کتاب هم وجود دارد. فصل چهارم کتاب که به تکنیک های فردی اختصاص یافته انسجام بیشتری دارد ولی مطالب آن در فصل های دیگر هم آمده است.
به قول این پژوهشگر حوزه بین المللی شدن آموزش عالی، در فصل پنجم کتاب گویی روند ارائه مطالب با هدف کتاب تناسب ندارد و به جای پرداختن به مبحث اصلی کتاب، فرآیند سیاست گذاری در حوزه آموزش عالی مالزی و تجربه دانشگاه های تحقیقاتی در آن کشور یعنی مقولات در رابطه با آموزش عالی ملی مالزی یاد شده قرار گرفته است و تنها در بخش محدودی به جذب دانشجویان خارجی در مالزی پرداخته شده است.
دکتر خورسندی، عضو هیات علمی گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی هم در سخنانی با بیان این که کتاب بین المللی سازی آموزش عالی مثل سایر کتاب های انتشار یافته توسط پژوهشکده از لحاظ ساختار و عرضه خیلی خوب است و با عنایت به مزایایی که دارد می توان با کمال اطمینان آنرا جهت تدریس به دانشجویان معرفی نمود، اظهار داشت: دغدغه مندی دکتر قنبری نسبت به بحث بین المللی سازی آموزش عالی بسیار باارزش است و خوشبختانه تجربه زیسته وی هم سبب شده که کتاب خصوصیت های مثبت زیادی داشته باشد البته چون تخصص نویسنده، آموزش عالی نیست نکاتی هم در کتاب وجود دارد.
وی تصریح کرد: در پیشگفتار کتاب، هدف از تدوین آن «تلنگری اصلاح گونه به ناخودآگاه نظام حکمرانی آموزش عالی» کشور عنوان شده که مشخص نیست ناخودآگاه آموزش عالی کشور کجاست؟ اعضای هیات علمی که ۸۵ درصد هزینه آموزش عالی کشور را می دهند که مشکل ما نیستند، مشکل اتفاقاً خودآگاه سیاست گذاری این حوزه است. به نظرم نباید در اینباره در لفافه سخن گفت و باید مستقیماً آنها را مخاطب قرار داد. مثلاً اگر یک دانشجو بخواهد به کشور بیاید ۹ نهاد مختلف باید نظر بدهد.
خورسندی بیان داشت در عنوان کامل و همینطور بخش هایی از کتاب، بین المللی سازی دانشگاه ها و ارتباطات علمی که دو مقوله کاملاً جدا هستند، مفهومی معادل یکدیگر تلقی شده اند که پیشنهاد می شود اصلاح گردد. وی با بیان این که مشکلات واژگانی دیگری هم در کتاب وجود دارد مثلاً راهبرد که معادل فارسی استراتژی است بعنوان مفهومی متفاوت در کنار استراتژی به کار رفته است اظهار داشت: واژگان، ساحت های مقدس تخصصی دارند که باید به دقت مورد استفاده قرار گیرند. اگر در علوم انسانی واژگان را از ما بگیرند، هیچ چیز نداریم بنابراین در کاربرد واژگان باید دقت کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: با نویسنده کتاب موافقم که بخش قابل توجهی از چالش های بین المللی شدن دانشگاه ها به بدنه آموزش عالی برمی گردد و بیشتر اعضای هیات علمی، توانایی تدریس به زبان های خارجی را ندارند اما منصفانه باید بگوییم که این مانع اصلی بین المللی شدن دانشگاه ها نیست و مظلوم کشی است که دانشگاه را که مظلوم ترین نهاد کشور است مقصر بخوانیم.
وی ادامه داد: در چند جای کتاب هم به تولیدات علمی ایران اشاره شده است. تولید علم ما کجا نماد دارد؟ آیا اینکه ما در بحث تقلب علمی یکی از بالاترین رتبه ها را در جهان داریم جزو تولیدات علمی محسوب می شود؟ نهاد علم در ایران گرفتار فرسایش است و صدمه هایی که به نهاد علم و دانشگاه وارد شده به هیچ نهاد دیگری وارد نشده است.
خورسندی در عین حال به تدوین چند ده رساله دکتری با مبحث بین المللی سازی آموزش عالی در دانشگاه ها و بخصوص در پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی اشاره نمود و خطاب به نویسنده کتاب اظهار داشت: کتاب شما، مسأله محور و معطوف به بحث بین المللی سازی آموزش عالی در ایران است با این وجود حتی یک مورد ارجاع هم به انبوه تحقیقات و مقالات و رساله های داخلی داده نشده و کم عنایتی به ادبیات علمی فارسی زبان در کتاب مشهود است. با اینحال غنای محتوایی این کتاب آنرا به منبعی برای محققان تبدیل نموده است.
دکتر قنبری باغستان هم در سخنرانی پایانی خود با تشکر از انتقادها، نقطه نظرات و پیشنهادهای مطرح شده در این جلسه به برخی انتقادها پاسخ داد. وی اظهار داشت: نکته اول این که مخاطب این کتاب یک دست نیست و حتی قبل از انتشار کتاب مدتها بحث می کردیم که مطالب در چارچوب یک کتاب عرضه شود یا سه کتاب مجزا. در هر صورت، مخاطب این کتاب حکمرانان آموزش عالی است که البته امیدی به شنیدن حرفها توسط آنها ندارم. اما در مورد اینکه در کتاب دانشگاه مظلوم واقع شده، چنین نیست چون اتفاقاً همان گونه که در بخش هایی از کتاب به صراحت مطرح کرده ام درد اصلی من، مشکلات و موانع پیش روی اعضای هیات علمی است همچون آئین نامه ها و کمیسیون های مختلفی که برای هر مسأله درست شده است. اینها اعضای هیات علمی را گرفتار کرده و با این وجود در همین شرایط تعداد کمی از اعضای هیات علمی در راه بین المللی سازی تلاش می کنند.
قنبری با بیان این که الگوی بین المللی سازی آموزش عالی مالزی که کاملاْ بومی است می تواند سلباً و ایجاباً درس های زیادی برای ما داشته باشد اظهار داشت: مالزی از سال ۲۰۰۵ چهار انتخابات و چهار تغییر دولت داشته و چند بار وزارتخانه های مربوطه در آن کشور ادغام و تفکیک شده اند. با این وجود برنامه ۲۰ ساله آنها بدون وقفه ادامه داشته است.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مجموعه نشست های «علم و جامعه» دوشنبه های هر هفته برگزار می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب