صداقت در عرصه سیاست
به گزارش علم عدل حفظ صداقت در عرصه سیاست یكی از درس هایی است كه باید از سیره عملی امام علی(ع) آموخت.
از گذشته های دور تا كنون، این پرسش مهم فیلسوفان سیاست را به خود مشغول كرده است كه آیا آشتی میان «صداقت و سیاست»، یك طنز باور نكردنی است؛ یا می توان دولتمرد و در همان حال صادق بود. خیلی از سیاست ورزان در عمل به این سوال پاسخ منفی داده اند و البته برخی هم به صراحت اظهار كرده اند كه این دو، دشمن قدیمی یكدیگرند و نباید انتظار همنشینی آنها را داشت.
برخی سیاست ورزان اصولاً اخلاق را مغایر با سیاست ورزی می دانند و معتقدند اداره كشورها با رعایت ارزش های اخلاقی قابل جمع نیست. مشهورترین نظریه پرداز غربی كه بعد از سپری شدن قرون وسطی و ظهور رنسانس در اروپا با صراحت تمام از این مكتب دفاع می كند «نیكولوماكیاولی» است كه صریحاً می اظهار داشت: بهترین شیوه و خط مشی زندگی، بی شرافتی است.
اما امام علی ضد السلام چنین نمی اندیشید و چنین نمی كرد. وی در دورانی زندگی و حكومت می كرد، و با كسانی روبرو بود كه ماكیاولی و امثال او باید نزد آنها شاگردی كنند. بنابراین هم او متهم به ضعف سیاست و مدیریت می شد و دیگران مشهور به كیاست و زرنگی! تا آنجا كه خودش فرمود: «به خدا سوگند! معاویه از من زیركتر نیست. او پیمانشكنی می كند و گنهكاری. اگر پیمانشكنی را ناخوش نمی داشتم، من زیركترین مردم می بودم.»
امیرالمومنین (ع) به صراحت اعتقاد راسخ خود به پیوستگی اخلاق و سیاست را چنین ابراز می كرد: «ای مردم! وفاداری، همزاد راستی و صداقت است و من سپری محافظ تر از آن نمی شناسم.»؛ یعنی اگر از مردم انتظار وفاداری هست، باید با آنان صادق بود و بهترین پشتیبان حكومت صداقت حاكمان با مردم است. امام (ع) بی صداقتی با مردم را معلول فراموشی قیامت و ضعف ایمان می داند و می فرماید: «كسی كه بداند در آخرت چه سرنوشتی در انتظار پیمان شكنان است پیمان شكنی نمی نماید. حالا ما در زمانه ای به سر می بریم كه بیشتر مردم آن پیمان شكنی را زیركی می دانند و مردمان بی اطلاع و نادان هم این پیمان شكنان را به خوش فكری و زرنگی نسبت می دهند. آنان را چه می شود؟!»
یكی از بارزترین صحنه های رعایت صداقت و اخلاق در سیاست آنجایی است كه امام در خطبه شقشقیه به آن اشاره فرموده است «آنجا كه دیگران با حب و بغض رأی دادند و كار به جایی رسید كه حضرت می توانست با یك وعده غیرصادقانه به حكومت برسد، اما نكرد.» امام (ع) بیست و پنج سال خانه نشین شد و بیشتر از نیمی از این مدت تنها به این علت بود كه حاضر نشد حتی یك وعده دهد كه انجام آنرا درست نمی داند.
در همان زمان و الان هم بسیاری می پرسند آیا بهتر نبود در آن دوران حساس، حضرت امیر سلام الله ضد به یك پرسش ساده پاسخ مثبت می داد و بدین سان سرنوشت تاریخ را تغییر می داد و جامعه بشری را بیشتر از این از بركات و آثار حكومت خویش محروم نمی ساخت؟! پاسخ این است كه خیر! اتفاقاً به علت همین حساسیت تاریخی است كه آن حضرت باید بر موازین اخلاقی می ایستاد و نشان می داد كه مروّت و شرافت انسانی قابل معامله نیست.
علی، علی است چون چنین نكرد و حاضر نشد ننگ مبادله اخلاق با قدرت را بر پیشانی شیعه بچسباند. او مقتدای همیشه انسان ها (و نه تنها مسلمان ها) است، چون تا این اندازه به موازین اخلاقی و انسانی پایبند بود.
* متن سخنرانی در یكصد و پنجاه و هفتمین جلسه شرح و تفسیر نهج البلاغه در محل مجموعه فرهنگی سرچشمه
* انتشار یافته در خبرگزاری مهر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب